The Door of the Tomb of Khoja Akhmet Yassawi and the Lost Door Knockers
283 174
Keywords:
Khoja Akhmet Yassawi, Mausoleum of Yassawi, Cemetery door, Door knockers, Izz ad-din ibn Taj ad-din Isfahani, Hermitage.Abstract
Valuable artifacts from the Amir Temur period in the mausoleum of Khoja Akhmet Yassawi are as valuable as the names of the masters who made them, the identity of the customer in the person of Amir Temr and the date of their creation. The article analyzes one of such unique works – the door of the tomb of Khoja Akhmet Yassawi and its door knockers. In addition to excerpts from the inscriptions on the doors and frames of the tomb and translations of hadith and words of wisdom, the general characteristics of the tomb door are examined.
Along with articles about the lost door knockers on the cemetery doors, images of door knockers stored in the Hermitage and the inscriptions on them are analyzed. Researches of scientists on inscriptions in door knockers are compared and analyzed. The authors pay attention to the fact that the inscriptions on the door knockers and portal doors of the mausoleum are the same. Gurkhana door knockers in research are given under various names, the word door knockers are taken conditionally. B. Tuyakbayeva, M. Tuyakbaev, A. Ivanov in their scientific works use the term “Balgasha” (hammer), A. Muminov, M. Kozha write “Tokyldaksha” (knocker) in their articles, Mirzhakyp Dulatov took the word “bolat tutka” (steel handle), the authors of the book “Mausoleum of Khoja Ahmet Yassawi” used the term “Alka” (medallion).
In addition to V.I. Kesaev's photograph and A. Gurzhienko's pencil drawing, which in 1959 claimed that the lost hammer was preserved, images of lost door knockers from found works, scientific reports of 1947, 1949 are also described. The article offers a number of proposals and a peculiar concept.
References
Түркістан – түркі әлемінің рухани астанасы // Егемен Қазақстан. №60, 1 сәуір 2021 жыл.
Аймауытов Ж. Әзірет Сұлтан // Жаңа әдебиет. – 1929. – №1 – Б. 70–81.
Тамыры терең Түркістан. – Нұр-Сұлтан: Нурнама. KZ, 2018. – 308 б.
Дулатов М. Хазірет сұлтан // Түркістан. – 2019. – 7 қараша (№ 44). – C. 6.
Кожа М., Елгин Ю.А. Туркестан и Отрар в неопубликованной рукописи Н.И. Веселовского о древних городах Сырдарьи // Қазақстан археологиясының жаңа зерттеулері. “Марғұлан оқулары–15”. – Алматы, 2004. – Б. 237–241.
Массон Е.М. Мавзолей Ходжа Ахмеда Ясави. – Ташкент: Узполиграфтрест, 1930. – 24 с.
Дастанов О. «Әулиелі» жерлер туралы шындық. – Алматы: Қазақстан, 1967. – 80 б.
Қожа Ахмет Ясауи кесенесі. – Алматы: Эффект, 2013. – 208 б.
Есіктер. – Түркістан: «Әзірет Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейі, 2009. – 20 б.
Туякбаева Б.Т. Эпиграфический декор архитектурного комплекса Ахмеда Ясави. – Алма-Ата, 1989. – С. 32–34.
Массон Е.М. О постройке Мавзолея Ходжа Ахмеда в городе Туркестане / Известия Средне-Азиатского географического общества. Том ХІХ. – Ташкент, 1929. – С. 39–45.
Иванов А.А. О молотках на дверях усыпальницы мавзолея Ходжа Ахмеда Ясеви / Эрмитажные чтения 1886–1994 годов памяти В.Г. Луконина. – Санкт-Петербург, 1995. – С. 105–108.
Түркістан – руханият бесігі. – Нұр–Сұлтан: Нурнама KZ, 2019. – 504 б.
Тұяқбаев М. Әзірет Сұлтан кесенесінен алып кетілген жәдігерлер // «Қожа Ахмет Ясауи мұрасы және Түркістан» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. – Түркістан, 17–18 қазан, 2019.
Муминов Ә.Қ., Қожа М.Б. Кесененің қолды болған жәдігерлері жайында. [Электронды ресурс]. [URL]: https://kozhalar.kz/20185734-kesenening-qoldy-bolghan-zhadigerleri-zhajynda
Иванов А.А. О бронзовых изделиях конца ХІV века из мавзолея Ходжа Ахмеда Ясеви / Средняя Азия и ее соседи в древности и средневековье (история и культура) / Под редакцией Б.А. Литвинского. – М.: Издательство «Наука, ГРВЛ», 1981. – С. 68–84.
Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің инженерлік-архитектуралық жағдайын тексеру туралы комиссиясының есебі. – Алматы-Түркістан, 26 қазан 1949 жыл.
Басенов Т.К. Архитектурные памятники в районе САМ. – Алма-Ата: Тип. Академии наук Казахской ССР, 1947. – С. 51.
