НАЙКВИСТ КРИТЕРИІН ҚОЛДАНЫП БАСҚАРУ НЫСАНЫНЫҢ ОРНЫҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ
36 29
Кілт сөздер:
басқару нысаны, орнықтылық, Найквист критериі, годограф, графоаналитикалық әдіс.Аңдатпа
Орнықтылық - сыртқы әсерлердің әсерінен жүйенің қазіргі күйін ұстап тұру
қабілетін білдіретін басқару жүйелерінің негізгі қасиеттерінің бірі. Жүйенің орнықтылығын
зерттеу медицинада, психологияда, инженерияда және т.б. шешуші рөл атқарады. Мысалы,
психологияда адамның стресстік жағдайын дұрыс реттеу оған өмірлік қиындықтарға,
жағдайлардың қолайсыз қысымына төтеп беруге, денсаулығы мен тиімділігін сақтауға
мүмкіндік береді.
Жүйелердің орнықтылығын зерттеудің артықшылығы мынада: жобаланған жүйенің
орнықтылығын дәрежесін анықтай отырып, оның құрылымы мен параметрлерін
оңтайландыру, жүйені жұмыс істейтін және пайдалы ету үшін шараларды әзірлеуге және
құралдарды анықтауға болады. Графоаналитикалық әдістерді аналитикалық әдістерге
қарағанда қолданудың артықшылығы - олардың анықтығы мен қарапайым түсіндірілуінде.
Бұл жұмыста баcқару объектілерінің модельдері қарастырылып, Nyquist критерийі
бойынша жүйенің орнықтылығын талдау есебі берілген. Бұл критерий тұйық емес жүйенің
жиілік сипаттамаларына негізделген тұйық автоматты басқару жүйелерінің тұрақтылығын
бағалауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, Nyquist годографын құру алгоритмі қарастырылған,
осы алгоритм жүйенің тұрақтылығын анықтауды жеңілдетеді. Сондай-ақ, жұмыста орнықты
және орнықты емес объектінің салыстырмалы талдауы, сондай-ақ оларды басқару
ерекшеліктері келтірілген. Осы жұмыста ұсынылған модельдерді медицина, психология,
технология, экономика және т.б. салалардағы қолданбалы басқару мәселелерін шешуге
қолдануға болады
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Емельянов С.В., Коровин С.К., Ильин А.В., Фомичев В.В., Фурсов
А.С. Математические методы теории управления. Проблемы устойчивости, управляемости и
наблюдаемости - Физматлит, 2013. — 200 с.
Барбашин Е.А. Введение в теорию устойчивости. М.: Ленанд, 2022.
Федосов Б.Т. Задания и методические указания к выполнению курсовой работы на
тему: Анализ и оптимизация системы автоматического регулирования. Рудный, 2004.
M. Amin, C. Zhang, A. Rygg, E. Unamuno, M. Molinas, and M. Belkhayat. Nyquist
Stability Criterion and its Application to Power Electronic Systems // Wiley Encyclopedia of
Electrical and Electronics Engineering, John Wiley & Sons (pp.1-22). 2019.
Александров А., Тихонов А.. Анализ устойчивости механических систем с
существенно нелинейными позиционными силами при наличии распределенного
запаздывания // Автоматика и телемеханика, № 1, С.3-22. 2023.
Tikhonov A.A. Natural magneto-velocity coordinate system for satellite attitude
stabilization: The concept and kinematic analysis // J. of Applied and Computational Mechanics. V.
No. 4. P. 2113–2119. 2021.
Александров А.Ю., Тихонов А.А. Анализ устойчивости механических систем с
распределенным запаздыванием на основе декомпозиции // Вестник СанктПетербургского
университета. Прикладная математика. Информатика. Процессы управления. Т. 17. Вып. 1.
С. 13–26. 2021.
Мельникова М. Психология стресса: теория и практика: учебно-методическое
пособие / М. Л. Мельникова - Екатеринбург, 2018.
Umarova A., Umarov A. State of psychological stress from the point of view of control
theory// II international scientific conference«The modern vector of the development of
science»,Tokyo. Japan. January 2023.
Кубиддинова Р.А. Психология стресса (виды стрессовых состояний, диагностика,
методы саморегуляции): учебно-методическое пособие. – Южно-Сахалинск: СахГУ, 2019. –
с.
